27/3/2025
Hiện nay, vấn đề rác thải nhựa đang gây ra nhiều lo ngại trên phạm vi toàn cầu, trong đó ngành du lịch cũng đang chịu ảnh hưởng nặng nề. Dù các địa phương, tổ chức và doanh nghiệp đã triển khai nhiều giải pháp nhằm phát triển du lịch bền vững, nhưng tình hình ô nhiễm do rác thải nhựa vẫn còn nhiều khó khăn cần khắc phục.
Rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch xuất hiện từ nhiều nguồn khác nhau:
Cả du khách lẫn đơn vị kinh doanh đều có thói quen tiêu dùng đồ nhựa không hợp lý. Mặc dù các sản phẩm nhựa chỉ được sử dụng trong thời gian ngắn (khoảng 12-15 phút), nhưng lại cần hàng trăm năm để phân hủy hoàn toàn. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến lượng rác thải nhựa lớn trong ngành du lịch.
Tình hình rác thải nhựa từ hoạt động du lịch đang ở mức báo động:
Nhiều khu du lịch nổi tiếng đang phải đối mặt với vấn nạn ô nhiễm nghiêm trọng:
Hậu quả là tầm nhìn bị ô nhiễm, trải nghiệm du khách bị ảnh hưởng tiêu cực. Quy trình thu gom và xử lý rác chưa đạt tiêu chuẩn, đặc biệt tại các bãi tắm gần khu dân cư và khu lưu trú. Ý thức bảo vệ môi trường của cộng đồng còn hạn chế, dẫn đến tình trạng vứt rác bừa bãi, làm xấu đi cảnh quan du lịch.
Rác thải nhựa hiện đang tạo ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho cả môi trường tự nhiên và ngành du lịch Việt Nam.
Việc hạn chế rác thải nhựa không chỉ là hoạt động bảo vệ môi trường đơn thuần mà còn là yếu tố then chốt để phát triển du lịch Việt Nam theo hướng xanh, bền vững và toàn diện. Sự cần thiết này thể hiện qua nhiều khía cạnh:
Du lịch phụ thuộc trực tiếp vào tài nguyên thiên nhiên và môi trường trong lành. Giảm rác thải nhựa chính là bảo vệ nền tảng tự nhiên cho sự phát triển lâu dài của ngành.
Bảo vệ môi trường du lịch sạch đẹp, không rác thải nhựa sẽ tạo sự hài lòng cao hơn cho du khách, khuyến khích họ quay lại và giới thiệu cho người khác, góp phần nâng cao uy tín và khả năng cạnh tranh của du lịch Việt Nam.
Vi nhựa có thể xâm nhập vào chuỗi thức ăn và gây hại cho sức khỏe. Môi trường ô nhiễm cũng tạo điều kiện cho dịch bệnh phát triển, ảnh hưởng đến cả người dân địa phương và du khách.
Thiệt hại do ô nhiễm rác thải nhựa (giảm lượng khách, giảm doanh thu, tăng chi phí xử lý) ảnh hưởng tiêu cực đến kinh tế ngành và địa phương. Giảm thiểu rác thải nhựa là đầu tư cho sự thịnh vượng lâu dài.
Giảm thiểu rác thải nhựa trong du lịch đóng góp vào việc thực hiện Mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc, đặc biệt là Mục tiêu số 12 (Tiêu dùng và sản xuất bền vững) và Mục tiêu số 14 (Bảo tồn và sử dụng bền vững tài nguyên biển).
Việt Nam cần hành động quyết liệt để không bị tụt hậu và tận dụng cơ hội hợp tác quốc tế trong lĩnh vực du lịch xanh.
Ngành du lịch chú trọng giảm thiểu rác thải nhựa sẽ tạo được hình ảnh xanh, văn minh và có trách nhiệm, thu hút du khách có ý thức cao và tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Để khắc phục vấn nạn rác thải nhựa và thúc đẩy phát triển du lịch bền vững, cần triển khai đồng bộ nhiều biện pháp trên các cấp độ khác nhau:
Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp này sẽ giúp giảm đáng kể lượng rác thải nhựa trong ngành du lịch, bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng dịch vụ và trải nghiệm khách hàng. Mục tiêu đến năm 2025 là 100% các khu du lịch không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần. Kết quả bước đầu từ các dự án thí điểm tại Ninh Bình đang tạo nền tảng vững chắc để nhân rộng mô hình hiệu quả trên toàn quốc.
Việt Nam đã thể hiện quyết tâm cao trong việc giải quyết vấn đề rác thải nhựa tại các điểm du lịch thông qua nhiều chính sách và mục tiêu cụ thể. Những định hướng này tạo nền tảng quan trọng để thúc đẩy các hoạt động giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch trên toàn quốc:
Những mục tiêu trên phản ánh cam kết mạnh mẽ của Chính phủ trong việc phát triển ngành du lịch xanh, sạch và bền vững, đồng thời góp phần giải quyết vấn đề ô nhiễm rác thải nhựa ở cấp quốc gia và toàn cầu.
Mặc dù Việt Nam đã xây dựng nhiều chủ trương và mục tiêu rõ ràng, việc giảm thiểu rác thải nhựa trong ngành du lịch vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức đáng kể:
Nhiều người dân và du khách còn thiếu ý thức bảo vệ môi trường. Tình trạng xả rác bừa bãi vẫn diễn ra phổ biến tại các khu du lịch. Khách từ nhiều nơi vẫn quen mang theo và vứt bỏ rác thải nhựa trong suốt hành trình du lịch của họ.
Cả du khách lẫn đơn vị kinh doanh du lịch vẫn có thói quen sử dụng rộng rãi các sản phẩm nhựa dùng một lần như túi ni lông, chai nước, ống hút, hộp xốp. Việc thay đổi thói quen này đòi hỏi thời gian và các biện pháp vận động hiệu quả.
Chuyển đổi sang sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường thường đòi hỏi vốn đầu tư ban đầu cao hơn so với sản phẩm nhựa truyền thống. Điều này tạo áp lực đáng kể cho doanh nghiệp, đặc biệt là các đơn vị kinh doanh quy mô nhỏ và vừa.
Nỗ lực giảm thiểu rác thải nhựa cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các khu du lịch, cơ sở lưu trú, nhà hàng, đơn vị vận chuyển và cộng đồng địa phương. Sự thiếu đồng bộ trong nhận thức và hành động làm giảm hiệu quả của các biện pháp giảm thiểu.
Tại nhiều điểm du lịch, đặc biệt vùng sâu vùng xa hoặc hải đảo, hệ thống thu gom, phân loại và xử lý rác thải còn thiếu thốn. Các bãi rác thường quá tải và không được xử lý đúng tiêu chuẩn, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Mặc dù đã có quy định, nhưng các biện pháp xử phạt đối với hành vi xả rác bừa bãi và sử dụng đồ nhựa không thân thiện môi trường chưa đủ mạnh để tạo ra thay đổi rõ rệt trong hành vi cộng đồng.
Nhiều doanh nghiệp vẫn ưu tiên lợi nhuận ngắn hạn và chưa thấy được lợi ích lâu dài của phát triển bền vững. Việc áp dụng các tiêu chí xanh và giải pháp giảm thiểu rác thải nhựa trên diện rộng còn gặp nhiều trở ngại.
Các sản phẩm nhựa dùng một lần có tính tiện dụng cao và giá thành rẻ, khiến chúng trở thành lựa chọn phổ biến của người tiêu dùng và doanh nghiệp.
Việc triển khai giải pháp công nghệ tiên tiến trong xử lý rác thải nhựa và đầu tư vào cơ sở hạ tầng thân thiện môi trường đòi hỏi nguồn lực tài chính và kỹ thuật lớn, là thách thức đáng kể đối với nhiều địa phương và doanh nghiệp.
Vượt qua các thách thức để giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch sẽ mang lại nhiều lợi ích quan trọng và toàn diện:
Giảm thiểu rác thải nhựa giúp ngăn chặn ô nhiễm nguồn nước, đất và không khí, bảo vệ hệ sinh thái biển và đa dạng sinh học, duy trì vẻ đẹp tự nhiên của các điểm đến du lịch.
Điểm đến du lịch sạch đẹp, không rác thải nhựa tạo ra trải nghiệm tích cực và nâng cao sự hài lòng của du khách, thúc đẩy họ quay lại và giới thiệu cho người khác.
Giảm thiểu rác thải nhựa là yếu tố then chốt trong chiến lược phát triển du lịch bền vững, đảm bảo sự cân bằng giữa lợi ích kinh tế, bảo vệ môi trường và phúc lợi cộng đồng.
Môi trường trong lành hơn nhờ giảm thiểu rác thải nhựa sẽ làm giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến ô nhiễm, bảo vệ sức khỏe của cả người dân địa phương và du khách.
Ngành du lịch xanh, có trách nhiệm với môi trường sẽ cải thiện hình ảnh và uy tín của Việt Nam trên thị trường quốc tế, thu hút nhóm du khách có ý thức cao và tăng sức cạnh tranh với các quốc gia trong khu vực.
Du lịch bền vững trong môi trường được bảo vệ sẽ tạo nguồn thu nhập ổn định và lâu dài cho ngành du lịch và cộng đồng địa phương, tạo thêm việc làm và cơ hội kinh doanh mới.
Về lâu dài, việc hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng một lần và tăng cường tái chế có thể giúp các doanh nghiệp du lịch và du khách giảm chi phí vận hành và quản lý.
Các công ty du lịch đi đầu trong việc giảm thiểu rác thải nhựa sẽ tạo được hình ảnh tích cực với khách hàng, thu hút thêm nhóm khách hàng có ý thức về môi trường và mở ra cơ hội hợp tác mới.
Giảm thiểu rác thải nhựa thể hiện trách nhiệm của ngành du lịch đối với môi trường và xã hội, góp phần vào nỗ lực chung của toàn cầu trong việc giải quyết vấn đề ô nhiễm từ chất thải nhựa.
Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển du lịch bền vững kết hợp với giảm thiểu rác thải nhựa, ngành du lịch Việt Nam cần có những chiến lược và hành động cụ thể:
Đặt nguyên tắc tôn trọng môi trường làm nền tảng cốt lõi trong mọi hoạt động phát triển du lịch, từ quy hoạch đến vận hành các điểm đến.
Xây dựng các hoạt động du lịch song hành với công tác bảo tồn, đảm bảo không gây tổn hại đến môi trường sinh thái và di sản văn hóa địa phương.
Ưu tiên phát triển du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp và du lịch văn hóa gắn liền với bảo vệ môi trường tự nhiên.
Khuyến khích các doanh nghiệp sáng tạo sản phẩm và dịch vụ du lịch thân thiện với môi trường, giảm thiểu hoặc loại bỏ hoàn toàn rác thải nhựa.
Triển khai các giải pháp công nghệ để quản lý chất thải hiệu quả, nâng cao nhận thức và tạo kết nối giữa các bên liên quan trong hệ sinh thái du lịch.
Phát triển đội ngũ cán bộ và người lao động có kiến thức chuyên sâu và kỹ năng thực hành về du lịch bền vững và giảm thiểu rác thải nhựa.
Triển khai các chương trình truyền thông và giáo dục nhằm khuyến khích du khách tham gia vào hoạt động du lịch có trách nhiệm và giảm thiểu rác thải cá nhân.
Xây dựng hệ thống thu gom, phân loại và xử lý rác thải hiện đại, thân thiện với môi trường tại các khu du lịch trọng điểm.
Khuyến khích và nhân rộng các mô hình, giải pháp hiệu quả trong việc giảm thiểu và tái chế rác thải nhựa trong ngành du lịch.
Tạo điều kiện cho sự tham gia tích cực của doanh nghiệp, tổ chức xã hội và cộng đồng địa phương vào các sáng kiến giảm thiểu rác thải nhựa.
Triển khai các chương trình theo dõi hiệu quả của biện pháp giảm thiểu rác thải nhựa và điều chỉnh chính sách khi cần thiết dựa trên dữ liệu thực tế.
Thực hiện đồng bộ các định hướng này sẽ giúp ngành du lịch Việt Nam không chỉ phát triển vững mạnh về kinh tế mà còn góp phần bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, xây dựng hình ảnh điểm đến xanh, bền vững và hấp dẫn trong khu vực Đông Nam Á và trên toàn cầu.
Vấn đề rác thải nhựa trong ngành du lịch không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để Việt Nam chuyển mình trở thành điểm đến du lịch xanh hàng đầu trong khu vực. Qua việc kết hợp giữa chính sách đúng đắn, công nghệ tiên tiến, giáo dục cộng đồng và sự tham gia của mọi bên liên quan, chúng ta có thể giảm thiểu đáng kể lượng rác thải nhựa, bảo vệ môi trường tự nhiên và tạo dựng một hình ảnh du lịch Việt Nam văn minh, có trách nhiệm. Đây không chỉ là trách nhiệm mà còn là lợi ích lâu dài cho sự phát triển bền vững của ngành du lịch và đất nước.
Nguồn tham khảo:
- https://baochinhphu.vn/phat-trien-du-lich-ben-vung-tu-viec-giam-thieu-rac-thai-nhua-102230321101759083.htm
- https://oxalisadventure.com/vi/netzero/giam-rac-thai-nhua-du-lich/
- https://tapchimoitruong.vn/chuyen-muc-3/o-nhiem-rac-thai-nhua-tai-cac-khu-du-lich-bien-23171
- https://vnexpress.net/khach-du-lich-xa-ca-tram-nghin-tan-rac-thai-nhua-moi-nam-4571495.html
- https://moitruongachau.com/vn/giam-thieu-rac-thai-nhua-trong-nganh-du-lich.html